Het schoolsysteem onder de loep

Berichten: 176

Het schoolsysteem onder de loep

Het Nederlandse schoolsysteem is de afgelopen jaren snel veranderd. De leraren zijn over het algemeen wat zachtaardiger, en de lesboeken wat kleuriger geworden. De verhalen die ik van mijn opa heb gehoord over dag in dag uit een blok ijzer vijlen op de ambachtsschool zijn ook al lang verleden tijd. Als we deze lijn doortrekken ziet de toekomst voor de volgende generaties er goed uit. Toch? Is er nu eigenlijk wel zo veel veranderd in de kern van het systeem over de afgelopen jaren? Ja, de verpakking is inderdaad anders, maar toch zijn er nog steeds dezelfde fundamentele problemen die er toen ook waren.

Het vacuüm tussen theorie en praktijk

Een probleem dat bijna iedereen herkent is dat wat je op school leert volledig los staat van de praktijk. Iedereen merkt dit op andere gebieden vanwege verschillende interesses, maar ik zal een paar voorbeelden noemen. Leren lezen wordt meestal gedaan door te oefenen met geïsoleerde woordjes, zinnen en alinea’s. Dit is een hele andere situatie dan een goed boek lezen, door de krant heen scannen of de handleiding van een ingewikkeld apparaat ontcijferen, zoals we in de praktijk doen. Een ander voorbeeld is rekenen, waar geïsoleerde sommen of formules heel wat anders zijn dan het doorrekenen van een huishoudbudget, dan wel het berekenen of de verkoop van een product winstgevend zal zijn. Rekenen en lezen/ schrijven zijn tenminste nog nuttige vaardigheden, maar als we kijken naar vakken als aardrijkskunde, Frans of andere vaardigheden wordt duidelijk waarom de meeste mensen schatten dat ze ongeveer 70% van wat ze ooit op school hebben geleerd vergeten zijn. Men vond het niet interessant of relevant, en dus zijn deze dingen snel vergeten. Een veelgehoorde klacht ten gevolge van dit probleem is, dat kinderen die net klaar zijn met hun opleiding (of dat nu als timmerman of programmeur is) geen praktijkervaring hebben, en dus alleen kunnen worden ingezet als ‘hulpje’. Dit probleem is zeer gemakkelijk op te lossen door theorie en praktijk aan elkaar te koppelen, en zo het gezegde “al doende leert men” weer in praktijk te brengen.

Verstoorde sociale ontwikkeling

Een ander, meer verborgen en vooral verrassend probleem is, dat de jaren die op school doorgebracht worden de sociale ontwikkeling van een kind niet helpen maar er juist schade aan toebrengen. Het gegeven dat een kind dagelijks veel contact heeft met veel andere kinderen, wordt beschouwd als positief. Dat is het ook. Toch is de algehele situatie op school een zeer gebrekkige en feitelijk vervormde weerspiegeling van de praktijk. Zo brengt een kind op de basisschool ongeveer 8 jaar door met een groep leeftijdsgenoten die hij niet zelf uitgekozen heeft en die nauwelijks verandert. In het echte leven stel je zelf je vriendenkring samen, zul je – afhankelijk van je bezigheden – telkens weer kennismaken met nieuwe mensen en heb je met mensen van verschillende leeftijden te maken. Met name de interactie met andere leeftijdsgroepen is belangrijk voor een kind, zodat het kan leren van ouderen, en vooral: kan leren om kennis door te geven aan anderen, ook buiten de eigen leeftijdgroep. Dat laatste is een natuurlijk proces. Relaties uitdiepen is op school niet mogelijk, vanwege gebrek aan vrije tijd en de isolatie van de echte wereld waarin je samen dingen kunt ondernemen. Relaties blijven bij kinderen dus meestal oppervlakkig en die sociale vergroeiing c.q. misvorming heelt pas op late leeftijd, of als het tegenzit helemaal nooit. Dit heeft er ook voor gezorgd dat fenomenen als Hyves en Facebook zo populair konden worden en de begrippen ‘vriend’ en ‘kennis’ (of ‘kameraad’ in de communistische landen) steeds verder naar elkaar toe blijven groeien. Dit probleem is moeilijk om tegen te gaan vanwege de schade die al aangebracht is, maar kan bestreden worden door samen met de kinderen bewust leven te gaan zoeken buiten de verschillende van elkaar gescheiden sociale netwerken van vandaag.

Passief leerproces

Het laatste probleem dat ik in dit artikel wil behandelen, is dat het in het leerproces op school niet hoofdzakelijk gaat om het leren van bepaalde vaardigheden, maar om het kweken van een bepaalde houding. Deze houding bestaat voor een groot deel uit passiviteit. Vanaf de kleuterschool leert men een kind aan om netjes te gaan zitten en te wachten op instructies van de leerkrachten. Dan, na ongeveer een uur een bepaalde taak te hebben gedaan, verwacht men dat de aandacht abrupt wordt afgebroken, en vervolgens volledig gevestigd op de volgende taak die de leerkracht geeft. Wanneer een kind een bepaalde interesse of talent heeft en dit zelf wil doorontwikkelen, is hier meestal geen tijd voor omdat er een schema is dat afgedraaid moet worden. Hiermee wordt de ontwikkeling van het individu feitelijk verstoord of zelfs geblokkeerd. Een groot deel van de schooltijd moet het kind informatie van de leerkrachten opnemen. De houding die men hierdoor creëert is niet alleen passief, maar ook nog eens zeer naïef. De informatie die door de leerkracht gepresenteerd wordt, wordt namelijk ook nog eens niet gefilterd. Het aanleren van een kritische houding, maakt geen deel uit van het leerproces. Een kind staat er daardoor niet bij stil dat niet alles dat hem verteld wordt, ook per se juist hoeft te zijn – daarnaast gedragen veel leerkrachten zichzelf ook of dat ze onfeilbaar zijn. (Dit is een goede voorbereiding op de media, waar de meeste mensen er ook niet bij stil staan dat de informatie, die daar gepresenteerd wordt wel eens onjuist zou kunnen zijn, maar dat is weer een ander onderwerp.) Men absorbeert de aangeboden informatie gedachten- en kritiekloos. Vanuit dit oogpunt is het niet raar, dat mensen naar mate de tijd vordert steeds minder uitvoeren en alleen doen wat nodig is om hun genoegens te bevredigen, of wat met een bepaalde dwang opgelegd wordt.

Leren lezen

Dan nu een klein voorbeeld vanuit mijn persoonlijke ervaringen. Toen ik ongeveer een jaar of vijf was, vond ik lezen best interessant. Hoe mensen hele woorden uit een rij van tekentjes haalde was best vreemd, maar niet vreemd genoeg om er uitleg over te vragen. Ik had de ‘namen’ van de letter (Bee, Ha, Pee) al wel ergens opgepakt maar kon nog niet het verband leggen met de echte uitspraak. Tot ik de truc in groep 3 doorkreeg. Bij medeklinkers spreek je meestal alleen de eerste klank uit van de naam van de letter (dus b van bee) en klinkers hebben meestal een aantal manieren waarop ze uitgesproken kunnen worden. Dit was mijn (nog beperkte) begrip van het geheim van lezen. Met deze kennis kon ik direct aan de slag, en meteen zelfstandig ondertiteling en andere teksten leren lezen. Toch ben ik nog twee jaar lang verveeld met het oefenen van de verschillende klanken van iedere letter door middel van geïsoleerde woordjes, terwijl een goed boek of wat ‘gevorderde’ informatie zoals zinsontleding mij veel meer hadden geholpen. Door situaties als deze ben ik (en waarschijnlijk ook vele anderen) nogal afgeremd in mijn leerproces, waarin ik veel meer voor mij relevante dingen had kunnen leren. Deze tijdverspilling gecombineerd met de aangeleerde passieve houding (en korte aandachtspanne) die op school aangeleerd wordt, zorgt er volgens mij voor dat veel talent verloren gaat. Zie de voetnoten [1] voor goede voorbeelden van wat er kan gebeuren als een talent vanaf jongs af aan wél goed onderhouden wordt. Dit soort situaties zouden veel minder zeldzaam moeten zijn.

Leven buiten het schoolsysteem

Toen ik dertien was, zijn we als gezin naar een voormalig oostblok land verhuisd. Ik heb toen tijdens de zomervakantie door middel van een goed boek rustig kunnen kennismaken met de taal, waar ik maar 20 woordjes van sprak toen ik hier aankwam. We hebben overlegd met wat mensen, en besloten dat het vanwege de taal beter was om verder te gaan op de basisschool (die hier doorloopt tot 15 jaar) i.p.v het gymnasium. Er waren namelijk al eerder buitenlandse kinderen geweest die het op het gymnasium niet bij konden houden. Dus, toen de zomervakantie afgelopen was werd ik op de basisschool neergezet tussen andere kinderen die hoogstens vijf woorden Engels spraken. Hier heb ik de taal verder kunnen leren en binnen 3 maanden kon ik mezelf duidelijk maken in een taal met 3 geslachten en 7 naamvallen. Maar hoewel ik de taal begreep, zag ik er heel erg tegenop om mijn best te doen door mijn woordenschat aan te vullen met woorden die ik in de praktijk nooit zou gaan gebruiken, maar wel nodig had om de lessen te volgen. Dit, gecombineerd met de communistische houding van de leerkrachten en andere factoren, zorgde ervoor dat ik in een soort depressie kwam en geen zin had om ook nog maar iets te leren. Toen mijn leerplicht (die hier ook tot 15 jaar duurt) afgelopen was, heb ik besloten verder te gaan studeren aan een Amerikaanse High School (waar ik na een jaar mee gestopt ben vanwege de kwaliteit en lesmethoden). Het plan was om later verder te gaan studeren aan de Open Universiteit. Met de vrijheid die ik toen van mijn ouders kreeg om mijn eigen leerweg te kiezen, kwam ook de motivatie om iets te gaan leren terug. Zo heb ik onder andere onder begeleiding van mijn vader het beroep van programmeur geleerd. Nu, inmiddels een paar jaar verder, heb ik een paar maanden terug les gegeven aan een universitair opgeleide programmeur (wat ik leuk vind en vaker wil gaan doen). Er is dus wel degelijk leven buiten het schoolsysteem!

Het schoolsysteem dat we bijna allemaal hebben meegemaakt, heeft dus zo zijn blijvende problemen. Het meest verontrustende aan dit verhaal vind ik de invloed op de opvoeding van kinderen. In plaats van te vechten tegen deze grove inbreuk op de rechten en verantwoordelijkheden als ouders, doen zij juist een stap terug; van opvoeder naar verzorger. Want, in plaats van alles te doen wat mogelijk is om een kind goed terecht te laten komen, laten ouders de opvoeding steeds meer over aan het schoolsysteem en de televisie, en hopen ze nog slechts dat het kind goed terecht komt.

Ouders: Het is tijd om wakker te worden en te vechten voor de vrijheid van jezelf en je (klein)kinderen!

Om de lengte van dit artikel in de perken te houden, heb ik veel informatie weggelaten. Bij gebleken interesse, kan ik één of meerdere vervolg artikelen schrijven over dit onderwerp.

Door een goede vriend van mij die dit heeft geschreven

Berichten: 434

Ik heb het stukje niet gelezen, veel te lang, maar ik zag de kopjes en ik geloof het waarschijnlijk wel wat er staat. Om helemaal tot de kern van deze zaken te komen adviseer ik boeken van fritz springmeier, die gaat tot de wortel van het probleem van al deze ellende. fritz is een echte Christen voor zover die naam betekenis heeft en zet zich in voor de onthulling van de kern van het kwaad, de wortel van het probleem, zonder goedkope antwoorden, maar precies hoe het zit.

Fijne avond.

Rolf